MATERI BAHASA JAWA KELAS VI SD KURIKULUM MERDEKA
1. TEKS DHESKRIPSI
Pengertian: Teks dheskripsi yaiku teks kang ngandharake gambaran rinci babagan sawijining obyek, panggonan, utawa prastawa kanthi cara nyata supaya pamaos bisa mbayangake kanthi jelas.
Contoh:
"Pasren kuwi kebak kembang mawar abang kang wangi. Ing pojok ana wit jeruk cilik kang wis wiwit ngasilake woh."Tilikan Teks Dheskripsi:
Ngandhut unsur pancaindra (apa kang katon, dirasakake, dirungokake, dsb.).
Struktur: Identifikasi (penjelasan umum) + Deskripsi bagian (rincian).
Pokok Pikiran: Ide utama ing saben paragraf, bisa ditemokake kanthi takon: "Apa kang diandharake ing paragraf iki?"
2. UNGGAH-UNGGUH BASA
Basa Ngoko: Digunakake kanggo komunikasi informal.
Contoh: "Aku arep mangan."Basa Krama: Digunakake kanggo komunikasi formal.
Contoh: "Kula badhe nedha."Basa Krama Alus: Nganggo tembung alus kanggo ngajeni.
Contoh:Ngoko: "Aku duwe adhik." → Krama Alus: "Kula gadhah rayi."
3. PRASTAWA BUDAYA
Kenduren: Upacara adat Jawa kanggo nanduri slamet, biasane nganggo sajian tumpeng lan diiringi doa.
Contoh Prastawa Budaya Lain: Sekaten, Grebeg Maulud, Wayang Kulit.
4. CRITA WAYANG (GATHUTKACA)
Tokoh:
Gathutkaca: Putrane Bima (Pandhawa), duwe konchang (sayap) jenenge Pancanaka.
Istri: Dewi Pregiwa.
Senjata: Kuku Pancanaka.
Cerita: Perang antara Pandhawa lan Kurawa ing Bharatayuddha.
5. CRITA PENGALAMAN
Pengertian: Crita nyata kang dialami dhewe, ngandhut unsur 5W+1H (Who, What, When, Where, Why, How).
Manfaat: Kanggo ngelingi pengalaman lan ngajari wong liwat crita.
Cara Nulis Rangkuman: Ambil pokok-pokok penting saka crita banjur tulis maneh nganggo basa sederhana.
6. TEMBANG MACAPAT
Pengertian: Tembang tradhisional Jawa kanthi aturan guru lagu (vokal akhir) lan guru wilangan (jumlah suku kata).
Jenis: 11 tembang, kayata Pucung, Gambuh, Kinanthi, Maskumambang.
Paugeran: Saben tembang duwe aturan dhewe, conto:
Pucung: 12u, 6a, 8i, 12a (u = vokal akhir baris 1).
7. PIDHATO (PIDATO)
Struktur:
Pambuka (salam, ucapan syukur).
Isi (inti pidato).
Penutup (kesimpulan, pamitan).
Jenis: Pidato persuasif, informatif, ceremonial.
Sikap Pidato: Mantep, swara jelas, kontak mata.
8. PACELATHON (PERCAKAPAN)
Pengertian: Obrolan antar wong nganggo basa Jawa, bisa ngoko/krama.
Contoh Krama Alus:
"Menapa panjenengan sampun nedha?" (Sudah makan belum?).
9. AKSARA JAWA
Sandhangan: Tanda kanggo ngowahi swara aksara.
Jenis:
Sandhangan swara (ꦶ = i, ꦸ = u).
Panyigeg wanda (tanda konsonan mati, conto: ꦼ = -ng).
Contoh Tulisan:
"ꦲꦤꦏ꧀ꦲꦤꦏ꧀" (Anak-anak).
Subscribe by Email
Follow Updates Articles from This Blog via Email
No Comments